Deset Nobelovih nagrada za fiziku koje su otišle „u svemir“

Skočite odmah ažurirani članak: 11 Nobelovih nagrada za fiziku koje su otišle u "svemir".

Nobelova nagrada jedna je od najprestižnijih, ako ne i najprestižnija, nagrada na svijetu. Riječ je o godišnjoj nagradi vrijednoj otprilike milijun eura, koja se dodjeljuje za iznimne doprinose područjima književnosti, mira, fizike, kemije, psihologije ili medicine i (u novije vrijeme) ekonomije. Dodjeljuju je švedske i norveške institucije, a nagradu uručuje švedski kralj). Svečana dodjela prvi je put organizirana 1901. godine, a nagrada se zove prema njezinu utemeljitelju, Alfredu Nobelu, kemičaru i industrijalcu, te izumitelju dinamita.

U zadnje tri godine (2017. - 2019.) čak su dvije Nobelove nagrade za fiziku dodijeljene za otkrića vezana uz svemir, a ukupno je 10 Nobelovih nagrada otišlo „u svemir“. Znate li tko su dobitnici? I za koja su svemirska otkrića nagrađeni? Kliknite i saznajte 🙂 .

Nobelove nagrade za (astro)fiziku

1967. godine Hans Albrecht Bethe dobio je Nobelovu nagradu za fiziku „za svoj doprinos teoriji nuklearnih reakcija, a posebno za otkrića vezana uz proizvodnju energije u zvijezdama“.

Nobelova nagrada za fiziku 1974. godine dodijeljena je Siru Martinu Ryleu i Antonyu Hewishu „za njihova pionirska istraživanja u radioastrofizici: Ryleu za opažanja i izume, posebno tehniku aperturne sinteze, a Hewishu za ključnu ulogu u otkriću pulsara“.

Arno Allan Penzias i Robert Woodrow Wilson dobili su 1978. godine Nobelovu nagradu za fiziku „za otkriće kozmičkog mikrovalnog pozadinskog zračenja“ (nagradu su podijelili s Petrom Leonidovichem Kapitsom koji je nagrađen za područje fizike koje nije vezano uz astrofiziku).

Godine 1983. Nobelovu nagradu za fiziku podijelili su Subramanyan Chandrasekhar „za teorijska proučavanja fizikalnih procesa važnih za strukturu i evoluciju zvijezda“ i William Alfred Fowler „za teorijska i eksperimentalna proučavanja nuklearnih reakcija bitnih za stvaranje kemijskih elemenata u svemiru“.

Russell A. Hulse i Joseph H. Taylor Jr. 1993. godine dobili su Nobelovu nagradu za fiziku „za otkriće nove vrste pulsara, koje je otvorilo nove mogućnosti za proučavanje gravitacije“.

Godine 2002., Nobelovu nagrada za fiziku podijelili su Raymonda Davis Jr. i Masatoshi Koshiba „za pionirske doprinose astrofizici, posebno za otkrivanje kozmičkih neutrina“ te Riccardo Giacconi „za pionirske doprinose astrofizici, koji su doveli do otkrića kozmičkih izvora rendgenskih zraka“.

John C. Mather i George F. Smoot dobili su Nobelovu nagradu za fiziku 2006. godine „za otkriće da kozmičko pozadinsko zračenje ima oblik crnog tijela i otkriće anizotropije toga zračenja“.

2011. godine Saul Perlmutter, Brian P. Schmidt i Adam G. Riess podijelili su nagradu „za otkriće ubrzavajućeg širenja svemira opažanjem udaljenih supernova“.

2017. godine, Rainer Weiss, Barry C. Barish i Kip S. Thorne podijelili su Nobelovu nagradu za fiziku „za presudni doprinos LIGO detektoru i opažanju gravitacijskih valova“.

2019. godine, Nobelova nagrada za fiziku dodijeljena je „za doprinos našem razumijevanju evolucije svemira i Zemljinog mjesta u njemu“. James Peebles dobio je pola nagrade „za teorijska otkrića u fizičkoj kozmologiji“, a Michel Mayor i Didier Queloz drugu polovicu „za otkriće egzoplaneta u orbiti oko zvijezde slične Suncu“.

I za kraj

Sigurno ste primijetili da u popisu dobitnika Nobelove nagrade za (astro)fiziku nema nijedne znanstvenice. Nadamo se da će se to uskoro promijeniti, a dok se to ne dogodi, svoje znanje o ženama u fizici i svemiru provjerite u našemu kvizu znanja. (I svakako odigrajte do kraja jer vas ondje čekaju točni odgovori na sva pitanja 🙂 ).